Ηυδραζίνη[1] (αγγλικά hydrazine) είναι ανόργανηχημική ένωση, που περιέχει άζωτοκαιυδρογόνο, μεμοριακό τύποN2H4, αλλά χρησιμοποιείται καιο ημισυντακτικός τύπος NH2NH2. Η χημικά καθαρή υδραζίνη στις «κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος», δηλαδή σεθερμοκρασία 25°Cκαι υπό πίεση 1 atm, είναι πολύ εύφλεκτουγρόμεοσμήπου μοιάζει μ΄ αυτήν της αμμωνίας. Η υδραζίνη είναι πολύ τοξικήκαι επικίνδυνα ασταθής, αλλά σταθεροποιείται (αρκετά) αν βρίσκεται σεδιάλυμα. Το2002, η ετήσια παγκόσμια παραγωγή υδραζίνης ήταν 260.000 τόνοι[2]. Η υδραζίνη χρησιμοποιείται κυρίως ως αφριστικό μέσο σε πολυμερείς αφρούς, αλλά σημαντικές εφαρμογές της επίσης περιλαμβάνουν τη χρήση της ως πρόδρομης ένωσης γιακαταλύτεςπολυμερισμούκαιφαρμακευτικά προϊόντα. Επιπλέον, η υδραζίνη χρησιμοποποιήθηκε σε διάφορα προωθητικά πυραύλων, όπως καιγιατην παραγωγή αερίωνπου χρησιμοποιούνται σεαερόσακους. Ακόμη, η υδραζίνη χρησιμοποιήθηκε τόσο σεπυρηνικές όσο καισε συμβατικές ηλεκτροπαραγωγούς μονάδες, στους κύκλους ατμού τους, ως συλλέκτης οξυγόνου, γιανα ελέγχεται ησυγκέντρωση (του οξυγόνου) καινα μειώνεται έτσι ηδιάβρωσητων σωληνώσεων (από σκούριασμα).
Η ονομασία «υδραζίνη», εκτός από τη «μητρική» ένωση, επεκτείνεται καισεμια ολόκληρη σειρά ανόργανων καιοργανικών «θυγατρικών» ενώσεων ή παραγώγων της, με γενικό τύπο N2R4[3], όπου κάθε R, όχι απαραίτητα ίδιο, μπορεί να είναι υδρογόνα, αλογόνα, ή διάφορες μονοσθενείς ανόργανες ή οργανικές ομάδες. Επίσης, κάθε δύο (R) μπορεί να θεωρηθεί ότι αντικαθιστούν δισθενείς ομάδες, σχηματίζοντας έτσι, ίσως, ετεροκυκλικές υδραζίνες.
Το μόριο της υδραζίνης μπορεί να θεωρηθεί ότι παράγεται με συνένωση δύο (2) μορίων αμμωνίας, αφού πρώτα αφαιρεθεί από ένα άτομο υδρογόνου ανά μόριο. Κάθε μία από τις δύο (2 )υπομονάδες H2N-N έχει σχήμα τργωνικήςπυραμίδας. Ο απλός δεσμός N-N είναι τύπου σκαι σχετικά μακρύς (145 pm). Το συνολικό μόριο υιοθετεί ασύμμετρηδιαμόρφωση[4]. Το «εμπόδιο περιστροφής» του μορίου κατά τον άξονα N-N είναι διπλάσιο σε σύγκριση μετο αντίστοιχο τουαιθανίου. Αυτές οι δομικές ιδιότητες θυμίζουν εκείνες τουυπεροξειδίου του υδρογόνου, όταν το τελευταίο βρίσκεται στηναέρια κατάσταση, που επίσης υιοθετεί «βιδωτή» αντίκλινη διαμόρφωση και επίσης παρουσιάζει (σχετικά) ισχυρό εμπόδιο μοριακής περιστροφής.
Η ονομασία «υδραζίνη» υιοθετήθηκε από τονΕμίλ Φίσερ (Emil Fischer) το1875, όταν προσπαθούσε να παραγάγει οργανικές μονοϋποκατεστημένες υδραζίνες[8]. Μέχρι το1887, οΤέοντορ Κούρτιους (Theodor Curtius) παρήγαγε θειική υδραζίνη [(N2H5)(HSO4)] επιδρώντας σε οργανικά διαζίδιαμε αραιό θειικό οξύ. Ωστόσο δεν μπόρεσε να λάβει χημικά καθαρή υδραζίνη, παρά τις αλλεπάλληλες προσπάθειές του[9]. Χημικά καθαρή (άνυδρη) υδραζίνη (|N2H4|) παράχθηκε για πρώτη φορά από τονΟλλανδό χημικό Λομπρύ ντε Μπρουΐν (Lobry de Bruyn), το 1895[10].
Διαφορετικές παραγωγικές οδοί έχουν αναπτυχθεί κατά καιρούς[2]. Το νευραλγικό βήμα της σύνθεσης αυτής είναι η δημιουργία απλού δεσμού N-N. Στη διεργασία Όλιν Ράσιγκ, οξειδωτικάμε βάση τοχλώριο οξειδώνουν αμμωνία, χωρίς την παρουσία κετόνης. Στη μέθοδο του υπεροξειδίου, τουπεροξείδιο του υδρογόνου αναλαμβάνει την οξείδωση της αμμωνίας, παρουσία κετόνης. Αντί γιατο διπλό δεσμό C=N σεμιαιμίνη, η ουρία διαθέτει δυο (2) αμινομάδες συνδεμένες σεκαρβονύλιογια οξείδωση.
Η υδραζίνη παράχθηκε μετηδιεργασία Όλιν Ράσιγκ (Olin Raschig process) από υποχλωριώδες νάτριοκαιαμμωνία, μια διεργασία που ανακοινώθηκε για πρώτη φορά το1907. Σύμφωνα μετη μέθοδο αυτή, παράγεται ενδιάμεσα χλωραμίνη, που αντιδρά μετην περίσσεια της αμμωνίας, σχηματίζοντας υδραζίνη, αλλά επίσης υδροχλώριο ως παραπροϊόν [11]:
Οξείδωση αμμωνίας από υποχλωριώδη, με ενδιάμεση παραγωγή χλωραμίνης, παρουσία ακετόνης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ηδιεργασία Κεταζίνης Μπάγιερ (Bayer Ketazine Process) ήταν πρόδομη μέθοδος της διεργασίας υπεροξειδίου. Εμπλέκει υποχλωριώδες νάτριο, ως οξειδωτικό, αντί του υπεροξειδίου του υδρογόνου. Όπως οι προηγούμενες μέθοδοι με υποχλωριώδη, αυτή η μέθοδος υποφέρει από το γεγονός ότι συμπαράγει ένα ισοδύναμο άλατος για κάθε παραγώμενο ισοδύναμο υδραζίνης[2].
Η υδραζίνη μπορεί να συνθεθεί από αμμωνία καιυπεροξείδιο του υδρογόνου, μετη διεργασία υπεροξειδίου, που επωνομάζεται συχνά διεργασία Πεσινέ-Ουζίν-Κούλμανν (Pechiney-Ugine-Kuhlmannprocess), κύκλος Ατοφίνα-PCUK ή και διεργασία κεταζίνης[2]. Η καθαρή στοιχειομετρική εξίσωση της διεργασίας είναι η ακόλουθη[13]:
Στονκύκλο Ατοφίνα-PCUK (Atofina–PCUK cycle) η υδραζίνη παράγεται μετά από αρκετά στάδια από μιακετόνη, όπως ηπροπανόνη ή ηβουανόνη, αμμωνία και υπεροξείδιο του υδρογόνου: Αρχικά η προπανόνη (ή η βουτανόνη) αντιδρά μετην αμμωνία, δίνοντας 2-προπανιμίνη (ή 2-βουτανιμίνη, αντίστοιχα). Έπειτα, η 2-προπανιμίνη οξειδώνεται με υπεροξείδιο του υδρογόνου σε3,3-διμεθυλοξαζιριδίνη, μιαετεροκυκλική ένωση, που περιέχει έναν τριμελή ετεροκυκλικό δακτύλιο μεάνθρακα, άζωτο και οξυγόνο. Μετά, η 3,3-διμεθυλοξαζιριδίνη επιδράται με αμμωνία, παράγοντας 2-προπανυδραζόνη, μια ένωση μεδύο (2) άτομα αζώτου στη σειρά. Μετη σειρά της, η 2-προπανυδραζόνη αντιδρά με ισομοριακή ποσότητα προπανόνης, δίνοντας ακετοναζίνη, που τελικά υδρολύεται παράγοντας υδραζίνη και προπανόνη. Αντίθετα μετη διεργασία Όλιν Ράσιγκ, η διεργασία αυτή δεν συμπαράγεται κανένα άλας[14]:
Η υδραζίνη, υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος, είναι υγρό άχρωμο, με λιπαρή υφή, καιμε οσμή αμμωνίας.
Η υδραζίνη έχει βασικές χημικές ιδιότητες, συγκρίσιμες με αυτές της αμμωνίας:
Οι τιμές των σχετικών σταθερών είναι[15]Κb1 = 1,3·10-6και pKa1 = 8,1. Για σύγκριση, οι αντίστοιχες τιμές της αμμωνίας είναι Kb = 1,78·10-5και pKa = 9,25.
Η υδραζίνη είναι δύσκολο να διπρωτονιωθεί[16]:
Η δεύτερη σταθερά ισορροπίας είναι pKa2 = -1,1. Η θερμότητα καύσης της υδραζίνης με οξυγόνο είναι 1,941·107 J/kg[17].Αναφλέγεται και καίγεται με σχεδόν αόρατη φλόγα. Είναι ουσία δηλητηριώδης, απορροφάται από το δέρμα και προκαλεί καρκίνο. Σε χημικά καθαρή μορφή καιαν θερμανθεί εκρήγυται ακαριαία και αποσυντίθεται προς αμμωνία και άζωτο.
Εκρήγνυται αν έρθει σε επαφή μεοξειδωτικα υλικά, γι' αυτό και διατίθεται στο εμπόριο κυρίως υπό μορφή αραιού διαλύματος.
↑Για εναλλακτικές ονομασίες δείτε τον πίνακα πληροφοριών.
↑ 2,02,12,22,32,4Jean-Pierre Schirmann, Paul Bourdauducq "Hydrazine" in Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, Wiley-VCH, Weinheim, 2002. doi:10.1002/14356007.a13_177.
↑Σημείωση: Όπου R μονοσθενής ανόργανη ή οργανική ομάδα, υδρογόνο ή αλογόνο, όχι απαραίτητα το ίδιο. Επίσης είναι δυνατό δύο R να αντιπροσωπεύουν μια δισθενή ομάδα σεμιαετεροκυκλική υδραζίνη.
Τα δύο N πρέπει απαραίτητα να είναι συνεχόμενα γιανα θεωρηθεί ότι μια ένωση ανήκει στις υδραζίνες.
↑Miessler, Gary L. and Tarr, Donald A. Inorganic Chemistry, Third Edition Pearson Prentice Hall (2004) ISBN 0-13-035471-6.
↑Τα δεδομένα προέρχονται από τους πίνακες δεδομένων των στοιχείων άνθρακα, πυριτίου και υδρογόνου και τις πηγές«Table of periodic properties of thw Ellements», Sagrent-Welch Scientidic Company και «Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982»
↑Υπολογισμένο βάση του ιονισμού από τον παραπάνω πίνακα
↑Emil Fischer (1875) "Ueber aromatische Hydrazinverbindungen" (On aromatic hydrazine compounds), Berichte der Deutschen chemischen Gesellschaft zu Berlin, 8 : 589-594.
↑
Δείτε:
Theodor Curtius (1887) "Ueber das Diamid (Hydrazin)" (On diamide (hydrazine)), Berichte der Deutschen chemischen Gesellschaft zu Berlin, 20 : 1632-1634.
Theodor Curtius and Rudolf Jay (1889) "Diazo- und Azoverbindungen der Fettreihe. IV. Abhandlung. Ueber das Hydrazin" (Diazo- and azo- compounds of alkanes. Fourth treatise. On hydrazine.), Journal für praktische Chemie, 147 : 27-58.
Th. Curtius (1889) "Diazo-
und Azoverbindungen der Fettreihe. V. Abhandlung. Ueber die
Constitution der fetten Diazo- und Azokörper und über die Bildung des
Diamids und seiner Derivate" (Diazo- and azo- compounds of alkanes.
Fifth treatise. On the constitution of alkane diazo- and azo- substances
and on the formation of diamides and their derivatives), Journal für praktische Chemie, 147 : 107-139. On p. 129, Curtius admits: "Das freie Diamid NH2-NH2 ist noch nicht analysirt worden." (Free hydrazine hasn't been analyzed yet.)
Th. Curtius and H. Schulz (1890) "Ueber Hydrazinehydrat und die Halogenverbindungen des Diammoniums" (On hydrazine hydrate and the halogen compounds of diammonium), Journal für praktische Chemie, 150 : 521-549.
↑Δείτε:
C. A. Lobry de Bruyn (1894) "Sur l'hydrazine (diamide) libre" (On free hydrazine (diamide)), Recueil des Travaux Chimiques des Pays-Bas, 13 (8) : 433-440.
C. A. Lobry de Bruyn (1895) "Sur l'hydrate d'hydrazine" (On the hydrate of hydrazine), Recueil des Travaux Chimiques des Pays-Bas, 14 (3) : 85-88.
C. A. Lobry de Bruyn (1896) "L'hydrazine libre I" (Free hydrazine, Part 1), Recueil des Travaux Chimiques des Pays-Bas, 15 (6) : 174-184.
↑Adams, R.; Brown, B. K. (1941), "Hydrazine Sulfate", Org. Synth.; Coll. Vol. 1: 309
↑Hydrazine: Chemical product info". chemindustry.ru. Retrieved 2007-01-08.